یک قانون کلی وجود دارد و آن هم این است که مردم به اندازه درآمدشان خرید می کنند.
اما زمانی که شرایط اقتصادی نامساعد باشد ممکن است عوامل زیادی بر رفتار مصرف کنندگان اثر بگذارد. شناخت و دسته بندی کردن رفتار مصرف کنندگان در این شرایط به بازاریابها کمک می کند تا بتوانند عکس العملها و واکنشهای مشتریان را پیش بینی کرده و برای هر یک برنامه های جداگانه ای در نظر بگیرند. انتشار روزانه خبرهای اقتصادی بد موجب تغییرات عمده ای در رفتار مصرف کنندگان می شود. به همین دلیل بازاریابها با چالشها و مشکلات عدیده ای مواجه می شوند.
بر اساس نکات آموزش بازاریابی ، به همین دلیل است که دسته بندی این رفتارها در اولویت قرار دارد. در این مقاله سعی می کنیم واکنشهای مختلف مصرف کنندگان به بحرانها و تحریمهای اقتصادی را دسته بندی کنیم.
یک) گروه های مضطرب با عکس العملهای شدید
این دسته از مصرف کنندگان ، افرادی هستند که به بحرانهای اقتصادی با واکنشهای شدید پاسخ می دهند. ممکن است به یکباره ، بسیاری از مخارج خود را حذف کنند یا اینکه سعی کنند آنها را به تأخیر بیاندازند یا در صورت امکان با کالاهای دیگری جایگزین کنند. این دسته از مصرف کنندگان لزوماً قشر ضعیف و کم درآمد جامعه نیستند بلکه ممکن است افرادی که درآمدهای بالایی نیز دارند ولی افرادی مستعد اضطراب و استرس هستند این واکنش را از خودشان نشان دهند.
دو) گروه های محتاط با عکسهای العملهای صبورانه
دسته دیگر از مصرف کنندگان ، افرادی هستند که ممکن است به لحاظ اقتصادی نیز وضعیت پائین یا متوسطی داشته باشند ولی نسبت به این تغییرات و بحرانهای اقتصادی ، واکنشهای کمتری نشان می دهند. آنها ممکن است مصرف خودشان را پائین بیاورند. کالاهای کمتری خرید کنند ولی باز هم عمده خریدهای خود را انجام می دهند و نسبت به بهتر شدن اوضاع امیدوار هستند. اگر اوضاع اقتصادی با بحران شدیدی رو به رو شده باشد تعداد این افراد بسیار کمتر از افراد گروه اول است ، این دسته از مصرف کنندگان نیز به دسته اول تغییر پیدا می کنند و واکنشهای شدید نشان می دهند.
سه) افراد با ثبات اقتصادی بیشتر
افرادی که جزو درآمدهای بالای اقتصادی در جامعه هستندد در این دسته قرار می گیرند. آنها مطمئن هستند که توانایی خارج شدن از این اوضاع را دارند و به همین دلیل بحران و استرس کمتری را تجربه می کنند. میزان خرید این دسته از افراد نیز کم می شود و گزیده تر خرید می کنند اما همچنان مصرفهای عمده خود را دارند. این افراد از ثبات اقتصادی بیشتری بر خوردار هستند و همین موجب واکنش کمتر آنها می شود.
چهار) افراد مصرف گرای جوان
بر اساس تجربه مشاور بازاریابی ، برخی از مصرف کنندگان نیز هستند که تحت هر شرایطی سبک زندگی خود را حفظ می کنند ، آنها همچنان به خرج کردنها عادی خود ادامه می دهند و چندان اهمیتی به این اوضاع نمی دهند. معمولاً افراد جوانی که خواهان تجربه هیجان و آسایش بیشتر هستند جزو این دسته از مصرف کنندگان قرار می گیرند. بنابراین ، افرادی که در زمینه تولید و عرضه محصولاتی که مشتریان عمده آنها افراد جوان هستند مشغول فعالیت هستند کمتر از گروه های دیگر با کاهش میزان خرید مواجه هستند.
در دوران تحریم و بحرانهای اقتصادی به جز دسته چهارم ، بقیه گروه های مصرف کنندگان سعی می کنند اولویتهای مصرف خود را تغییر دهند. از جمله این تغییر اولویتها می توان به مصارف غیر ضروری و گران قیمت اشاره کرد. در شرایط بحران و تحریم اقتصادی و افزایش قیمتها ، مردم سعی می کنند سبک زندگی خود همچون رفتن به رستورانها ، رفتن به مسافرت ، خرید لباسهای نو یا تعویض و خرید اتومبیل را حذف کنند. آنها به سرعت خریدها و مصرف های خود را به دو دسته ضروری و غیر ضروری در ذهنشان تقسیم بندی می کنند.
ممکن است بسیاری از افراد اگر همیشه از نیروهای خدماتی برای نظافت منزل یا محل کار خود استفاده می کردند این هزینه ها را حذف کنند. در این موقعیت برندها نیز به خطر می افتند ، زیرا مصرف کنندگان بیشتر به دنبال این هستند که مایحتاج خود را با کمترین قیمت ممکن تهیه کنند و وفاداری نسبت به یک برند را غیر ضروری و بی معنی می دانند و در نتیجه میزان وفاداری آنها به برند به شدت کاهش پیدا می کند.