خواب کافی و راحت به کودک شما آسودگی و فراغت خواهد داد و بر رشد و نموی کودکان تاثیر قابل ملاحظه‌ای خواهد گذاشت و توانایی ذهنی و مغزی آنان را فزونی می‌بخشد.
خواب کافی منجر به کاهش اضطراب و فشار روحی و روانی و افزایش دقت و توجه در کودکان می‌شود. در صورتی که کودکان خواب کافی و راحتی داشته باشند دستگاه ایمنی آنان قدرتمند و مقاوم خواهد شد ، در نتیجه از جسم و روانی سرحال‌تر و سالم‌تر برخوردار خواهند شد.
میزان خواب کودک
ساعات خواب کودکان تا سنین ۲ سالگی ، بهینه متوسط ارقام اعلام شده دسته‌های بسیاری از بچه‌هاست که بدون لحاظ نمودن همجنسان آنان با وضعیت منحصربفرد و یا خاص فراهم گردیده است. براساس گزارشات هرگز ارقام شگفت آوری از میزان ساعت‌های اعلام شده و به دست آمده از تمام کودکان در رده‌های سنی ویژه‌ای گزارش نشده است. امکان دارد طفل ۲ ساله‌ای از ساعت ۸ شب تا ۸ صبح روزآتی بخوابد اما طفل ۲ ساله‌ی دیگری پس از به خواب رفتن از ساعت ۱۰ شب تا ۵ صبح روز آتی خیلی سرحال به چشم آید. افراد بزرگسال زمانی که دچار کسالت و خواب آلودگی می‌شوند عصبی ، ترشرو و یا کم حوصله به چشم می‌آیند ولی بچه‌ها امکان دارد در چنین وضعیتی شلوغ ، ناملایم و ولو واکنش‌ها و اعمال زیاده از حدی از خود نشان دهند.
با نظر به این که هر یک از بچه‌ها برخوردار از یک طبیعت و نهاد شخصی هستند ، احتیاجات شخصی خاصی نیز جهت خوابیدن دارند که مع الوصف خواب بیشتر بچه‌ها بر طبق سن و سال آنان در یک محدوده به خصوصی از اوقات شبانه روزی رخ می‌دهد.
خواب کودک از تولد تا ۶ ماهگی
برای این دوره‌ی سنی قاعده و دستور به خصوصی جهت خوابیدن نوزادان وجود ندارد چرا که ساعت جسمی آنان در این دوره کامل نشده و ترقی نیافته است. نوزادان همگی در هر صورت به میزان ۱۶ تا ۲۰ ساعت در طی شبانه روز در نوبت‌های مختلف می‌خوابند. با این وجود نوزادان را در ۱۵ روز نخست متولد شدن باید هر ۳ تا ۴ ساعت یک دفعه جهت ثابت سازی وزن به دست آمده در آنان از خواب بیدار نمایید. پس از آن اهمیتی ندارد که نوزاد در طی زمان و مدت زیادی بخوابد. بیشترین مدت میزان خواب نوزاد در فاصله ۴ تا ۵ ساعت است که این ارتباط به مقدار شیری دارد که معده کم حجم آنان قادر است در بربگیرد. در دوره‌ی ۳ ماهگی خواب نوزادان به میزان ۵ ساعت در طی روز و ۱۰ ساعت در طی شب و اکثر اوقات یا یک تا دو توقف و مکث انجام می‌گیرد که تقریباً ۹۰% نوزادان در این دوره در طی شب حدود ۶ تا ۸ ساعت می‌خوابند.
خواب کودک از ۶ ماهگی تا یک سالگی
در دوره‌ی ۶ ماهگی امکان دارد نوزادان تقریباً ۳ ساعت در طول روز و ۱۱ ساعت در طول شب بخوابند. در این دوره‌ی سنی شما قادرید واکنش خود را در ارتباط با نوزادی که در طی شب بیدار می‌شود و اشک می‌ریزد جایگزین و تعویض نمایید. والدین قادرند در طی زمان ۵ دقیقه نوزاد خود را با ملایمت و به آهستگی در جای خوابش نوازش نمایند تا دوباره بخوابد و در صورتی که نوزاد به خواب نرفت بی‌آنکه او را از گهواره‌اش بردارید با بیان جملات و واژه‌های ملایم و تسکین دهنده و همچنین با ماساژ پشت او نوزاد را ساکت و تسکین دهید. بدین طریق نوزاد پس از طی چند روز خوابیدن در جای مخصوص خود را می‌آموزد ، اما در صورتی که از خواب بیدار شدن‌های پی در پی نوزاد زیادتر از ۵ یا ۶ مرتبه در طی شب رخ دهد ، می‌بایست از پزشک متخصص اطفال مشاوره بگیرید.
خواب کودک در ۱ تا ۳ سالگی
بیشتر بچه‌ها در دوره‌ی سنی ۱ تا ۳ سالگی نزدیک به ۱۰ تا ۱۳ ساعت می‌خوابند. احساسات مختلف و یا علاقه به شب بیداری به همراه والدین و بی‌خبر نماندن از اتفاقاتی که در محیط اطراف رخ می‌دهد و قادر است ابزاری جهت واکنش مشترک بچه‌ها در مواجه با خواب و شب بیداری تعبیر شود. به خوابیدن کودکان ۲ تا ۳ ساله در طی روز تاکید و اصرار نکنید به جز در حالتی که دچار رخوت و کسالت شوند. پدران و مادران بعضی اوقات به غلط تصور می‌نمایند که بیدار نگه داشتن بچه‌ها به شیوه‌های گوناگون آن‌ها را در جهت خوابیدن در اوقات و زمان تعیین شده یاری می‌رساند. در واقع در صورتی که اطفال زیاد دچار خستگی شوند زمان و وقت معین و معلومی جهت به خواب رفتن نخواهند داشت.
برای کودکان ۱ تا ۳ ساله نزدیک به ۱۵ تا ۳۰ دقیقه وقت احتیاج است تا با گفتن قصه و یا گوش دادن به یک موزیک ملایم بخوابند. دندان درآوردن بچه‌ها امکان دارد موجب بیدار شدن و یا منجر به عالم خیال و رویا رفتن آنان شود. خواب‌های بد و وحشت آور و افکار وهم آلود در اغلب اوقات برای بچه‌ها خوف انگیز است چراکه با حقیقت جهان خارجی آنان هم خوانی و تناسب ندارد. اگر کودکتان دچار کابوس‌های شبانه می شود ، باید نخست به وی تسلی و آسودگی خاطر بدهید و به آنان فرصت دهید تا در مورد هر چیزی که در عالم خیال و خواب خود مشاهده کرده‌اند برای شما بازگو کنند و منتظر بمانید تا آسوده خاطر و قرار یابند و آنگاه با ملایمت وی را جهت خوابیدن دوباره ترغیب کنید.
خواب کودکان پیش دبستانی
بچه‌ها قبل از مدرسه رفتن و در دوره‌ی که به مهدکودک می‌روند نزدیک به ۱۰ تا ۱۲ ساعت در طی شب می‌خوابند. بچه‌ی ۵ ساله‌ای که در طی شب به اندازه لازم خوابیده است احتیاجی به خواب نیمروزی نخواهد داشت. با این وجود بیشتر معلمان و مربیان اوقات به خصوصی را جهت خوابیدن همه‌ی بچه‌ها اعلام و لحاظ می‌نمایند. برای بچه‌های ۵ ساله‌ای که غالباً گرفتار واب‌های بد و وحشت آور می‌شوند و خوابیدن دوباره آنان اندکی با سختی روبه‌رو می‌باشد ، پیشنهاد می‌شود از یکسری لوازم و ابزاری که بدین جهت ساخته شده است مدد و یاری بگیرید.
این مجموعه وسایل دربرگیرنده وسایل بازی می‌باشند که برای گذراندن اوقات بچه‌ها و برقراری تسکین و فراغت در آنان ایجاد و تدوین گردیده است نظیر بازی‌های رایانه‌ای ، دی وی دی های قصه گو و شعرخوان و … این دسته از وسایل بازی باید در اتاق بچه‌ها و نزدیک آنان باشد تا هر وقت تمایل داشته باشند قادر باشند به راحتی آنان را در اختیار داشته باشند و با آنان مشغول و درگیر شوند تا به فراغت و آسودگی و خستگی رسیده و دوباره بخوابند.
کودکان دبستانی
بچه‌ها در دوره‌ی سنی ۶ تا ۹ سالگی نزدیک به ۱۰ ساعت در طول شبانه روز می‌خوابند. دشواری و گرفتاری‌های این بچه‌ها در وقت خواب است امکان دارد ناشی از احتیاج آنان به فرصت مناسب تنهایی با پدر و مادر خویش ، بدون وجود سایر اعضای منزل و یا نزدیکان باشد ، تلاش کنید پیش از خوابیدن بچه‌ها با آنان زمانی را به تنهایی بگذرانید و با مکالمه و صحبت‌های مختصر به آنان رد مورد مسائل آرامش دهید این عمل به آسودگی و راحتی بچه‌ها و تداوم آن در طی خواب یاری بسیاری خواهد نمود.
آموزش خواب به کودک
توصیه می‌شود در اسرع وقت یادگیری خواب به کودک را آغاز نمایید. زیرا هنگامی که سن بچه‌ها بالاتر می‌رود تقریباً از ۶ ماهگی ، پروسه‌ی خوگیری آنان به یک روال و زمان بندی خواب در شب هنگام دشوارتر خواهد شد.
توجه داشته باشید در هر برهه‌ای از حیات فرزندان از یک شیوه تربیتی در طی شب بهره بگیرید که مسلماً این روال و شیوه با آغاز رشد و نمو و بزرگتر شدن آنان احتیاج به تحول و اصلاحاتی دارد. از این رو در ارتباط با آزمودن روش‌های گوناگون و برنامه‌های متفاوت فکر بازی داشته باشید.
در زمان تحول و تصحیح سبک و روال خواب بچه‌ها می‌بایست مددرسانی‌های نصف شب را حذف نمایید. این امدادها که به عنوان فراخوانش‌های منفی اطلاق شده‌اند با آنکه امکان دارد به طور موقت بچه‌ها را مجدداً به خواب فرو برد ولی از بیدار شدن مجدد آنان پس از طی یک ساعت جلوگیری نمی‌نماید. بچه‌ها امکان دارد در مواجهه بااین تحول و اصلاحات ایستادگی از خود نشان دهند. زمانی که قصد دارید بچه‌ها را به عادات و روال تازه و به فراخوانش‌های مثبت خو و انس دهید امکان دارد نخست اوضاع بدتر گردد تا در روزهای آتی قادر باشد بهتر شود و تاثیرات آن ظاهر گردد.
برای نوزادان کمتر از ۴ ماه می‌بایست سعی نمایید که با احتیاجات خواب نوزادان همسو شوید. توقع روال و عادت خواب قابل انتظار و پیش بینی شده‌ای از نوزادان نداشته باشید و درصدد آن نباشید با جبر و زور یک روال و عادت خواب برقرار نمایید. غالباً پدر و مادر پس از دوره‌ی ۴ ماهگی نوزادان قادرند بر ساعات و زمان خواب آنان اثرگذاری پررنگی داشته باشند.
مساله‌ای که اغلب والدین از آن مطلع نیستند آن است که بچه‌ها جهت برقراری برنامه‌ی خواب مطلوب و فراخور احتیاج به توصیه‌ها و رهنمودها و پیشنهادات پدران و مادران خود دارند. در حقیقت علت متداول اختلالات خواب و مسائل آن ، این است که اغلب پدران و مادران مطلع نیستند که آنان هستند نه فرزندانشان که می‌بایست زمان و ساعت خواب خود و فرزندانشان را ترتیب و تنظیم نمایند.
هر روال و شیوه‌ای که گزینش می‌نمایید ضروریست که آگاه باشید که دست یافتن به نتیجه مطلوب احتیاج به زمان خواهد داشت. زمانی که یادگیری خواب را به کودکان شروع می‌نمایید توقع یک چرخه‌ی وفق دادن که در برگیرنده‌ی اندک یا میزان بسیاری از گریه و ناله می‌باشد را هم داشته باشید و توجه کنید که شما قادرید هر روال و شیوه‌ای را با نظر به احتیاجات فرزندتان اطلاح و تعویض نمایید. پیش از برقراری تحولات و اطلاحات و یا رها کردن و ترک برنامه‌ی خواب موردنظر ۷ تا ۱۰ روز به آن مجال و وقت دهید.
آموزش خواب به کودک با روش بدون گریه
پیش از هر مطلبی می‌بایست مطلع باشید که روش و برنامه‌ای که درباره‌ی یک طفل اثربخش می‌باشد امکان دارد برای سایر بچه‌های هم سن و سال آنان به همان اندازه پاسخگو نباشد. از این رو یافتن شیوه‌ای که با شرایط و وضعیت محیط خانه‌ی و شخصیت کودکتان هماهنگ باشد امکان دارد به اندکی سنجش و بررسی و آزمایش احتیاج داشته باشد.
کارشناسانی که حامی شیوه و روال آموزشی خواب بدون گریه می‌باشند اوقات پیش از خواب را زمان و مجال خوبی جهت مباشرت و رابطه‌ی احساسی پدر و مادر با فرزند خود می‌دانند. با به وجود آوردن یک تشریفات و جریان عادی ملایم و خلوت و دوستانه و با جوابدهی فوری به تقاضاها و نیازهای بچه‌ها جهت تسلی ، آسودگی و شیر خوردن این فرصت و شرایط احساسی بای بچه‌ها آماده می‌گردد.
نکات کاربردی جهت خواباندن کودک با روش بدون گریه
- بچه‌ها را سریع در محل و جای خواب آنان قرار دهید:
پیشنهاد می شود در ساعت ۷ شب بچه‌ها را به محل و جای خواب خود ببرید. این فکر غلط را کنار بگذارید که بچه‌ها را زیادتر بیدار و مشغول سارید تا دچار کوفتگی و کسالت شوند. بچه‌هایی که بیش از اندازه دچار کوفتگی و کسالت شوند امکان دارد در خوابیدن دچار مشکل شوند. تعدادی از متخصصان اظهار داشته‌اند که بچه‌هایی که سریع‌تر به محل خواب خود می‌روند زیادتر نیز می‌خوابند.
- یک تشریفات و روال تکراری پیش از خواب آماده و فراهم سازید:
یک تشریفات و روال عادی و تسکین دهنده جهت پیش از خواب شبانه کودکان بیابید و به آن مقید باشید. به طور نمونه ، قصه و شعرخوانی ، گوش دادن به یک موزیک آرام و بی‌کلام و آنگاه رفتن به خواب. این عمل را هرشب در وقت معینی تکرار نمایید.
- واژه‌های خاص و کلیدی به وجود آورید:
با یاری واژه‌های به خصوص و برجسته به بچه‌ها به آنان حالی نمایید که زمان خوابیدن فرارسیده است. این واژه ممکن است یک صدای ششششش یا هیس گفتن باشد یا عبارتی مانند زمان خوابه که با لحنی آرامی بیان می‌شود. زمانی که فرزندتان را می‌خوابانید و او مجدداً بیدار شده و قصد دارید وی را بخوابانید آن کلمه و یا آوا را تکرار نمایید تا بچه‌ها آن را با خوابیدن نسبت و پیوند داده و مجدداً بخوابند.
- جو و فضای آسوده و مساعدی را برای بچه‌ها مهیا سازید:
تعدادی از بچه‌ها نسبت به سایر اعضای منزل احتیاج به خاموشی و آرامش بیشتری دارند. یقین بیابید که جای خواب و تشک و پتو و البسه خواب بچه‌ها راحت باشد و دمای اتاق کودک یکنواخت و ملایم باشد.
- به هر سروصدای بچه‌ها عکس العمل بروز ندهید:
بیاموزید که گریه و ناله حقیقی کودک را از یک تضرع و زاری کوچک و مصنوعی شناسایی نمایید. در صورتی که یقین ندارید ، اشکالی ندارد که چند لحظه صبر کنید و گوش به زنگ باشید تا در صورتی که فرزندتان دوباره به خواب رفت بی‌خودی او را بیدار نکنید.
روش گریه تا خواب کودک
این شیوه آموزشی بر این باور پابرجاست که خوابیدن کودکان به گونه‌ی غیروابسته و به صورت خودفرمان توانایی می‌باشد که در صورتی که به بچه‌ها زمان لازم را بدهید قادرند آن را بیاموزند. در صورتی که فرزندتان بیاموزد که در زمان خواب شب هنگام خود را آرام نماید تا بخوابد ، زمانی که در طی شب و یا خواب نیمروزی بیدار گردد قادر است از همان توانایی بهره گیرد و مجدداً بخوابد. مقصود این شیوه‌ی آموزشی گریه و زاری کودک نیست ولی حامیان این شیوه و روال بیان داشته‌اند تا زمانی که بچه‌ها به خواب رفتن خودفرمان و غیروابسته خو بگیرند گریه و زاری یک واکنش ناگزیر خواهد بود.
مراحل آموزش روش گریه تا خواب
فرزندتان می‌بایست از نظر رشد و نموی جسمی و روانی حاضر و مهیای خوابیدن در طی شب باشد که این قابلیت غالباً در دوره‌ی ۴ تا ۶ ماهگی نوزادان رخ می‌دهد. در صورتی که پس از آزمایش این شیوه با ایستادگی بسیاری از جانب فرزندتان مواجه شدید چند روز منتظر بمانید و آنگاه مجدداً برنامه را آزمایش نمایید.
فرزندتان را زمانی که نیمه بیدار می‌باشد را در محل خوابش قرار دهید. به فرزندتان شب بخیر گفته و محل را ترک و از اتاق بیرون بروید. در صورتی که هنگام ترک اتاق کودک گریه و زاری کرد ، صبر کنید برای لحظات معین و کمی گریه و زاری کند. به محل خواب او بازگردید و برای چند دقیقه کوتاه وی را آرام نمایید و پشتش را ماساژ دهید. لامپ‌ها را خاموش کنید و با لحن ملایم و تسلی دهنده‌ای حرف بزنید. او را از محل خواب و گهواره‌اش بلند نکنید. زمانی که باز هم بیدار می‌باشد مجدداً محل خواب او را ترک و از اتاق بیرون بروید ولو در صورتی که در حال گریه و زاری است. این دفعه اندکی زیادتر از مرتبه‌ی پیش صبر کنید و زمانی که به محل خوابش رفتید همان اعمال را اجرا نمایید. آهسته آهسته در زمان بیشتری صبر کنید و هر مرتبه تنها چند دقیقه به محل خوابش بروید و او را آرام نمایید و پشتش را ماساز دهید و در صورتی که بیدار است از اتاق بیرون بروید. این روال را ادامه دهید تا فرزندتان در همان حال که شما بیرون اتاق می‌باشید به خواب فرو رود. هر شب زمان میان بازید نمودن و رفتن به اتاق فرزندتان را زیادتر کنید. در اغلب حالات بچه‌ها قادرند پس از یک هفته به طور مستقل به خواب فرو روند.
به منظور آنکه بچه‌ها را در زمان بیش از اندازه‌ای تنها رها نکنید و یا گرفتار تردید و آشفتگی در شناسایی این زمان نشوید از رهنمودها و نکات زیر بهره بگیرید:
شب نخست: مرتبه‌ی نخست به مدت ۳ دقیقه از اتاق بیرون بروید ، مرتبه‌ی دوم ۵ دقیقه و مرتبه سوم و همه‌ی نوبت‌های آتی در همان شب ، پیش از برگشت به محل خواب کودک به مدت ۱۰ دقیقه صبر کنید.
شب دوم: نخست ۵ دقیقه ز اتاق بیرون بروید ، مرتبه دوم به دت ۱۰ دقیقه صبر کنید و مرتبه‌ی سوم ۱۲ دقیقه منتظر بمانید.
پس از این دو شب نخست ، هر شب زمان معطلی را بیشتر نمایید. به علاوه فراموش نکنید که این فاصله‌ها و زمان‌ها مطلق و تغییرناپذیر نیستند و والدین قادرند هر زمانی را که با آن آسوده خاطر می‌باشند را گزینش و امتحان نمایند.
روش ناپدید شدن تدریجی
در این شیوه‌ی آموزشی پدر و مادر اثر و نشان خود را در خواباندن بچه‌ها آهسته آهسته به حداقل می‌رسانند و به کودک زمان می‌دهند تا متوجه گردد چطور در زمان خواب خود را تسکین داده و مجدداً بخوابد. می‌توان از این شیوه از دوره‌ی ۵ ماهگی نوزادان و جهت خوابیدن اطفال و کودکان ۵ ساله نیز بهره گرفت. متخصصان حامی این شیوه درمانی در مبانی و اساس فراگیری روش ناپدید شدن تدریجی به مزایای زیر اشاره کرده‌اند:
- خودمختاری و آزادی کودک: آرامش دادن و تسلی به خود دقیقاً مشابه آموختن مهارت راه رفتن یک توانایی الزامی می‌باشد که تمام بچه‌ها می‌بایست در روال رشد و نموی خویش جهت دست یافتن به خودمختاری و مستقل شدن آن را یاد بگیرند.
- خواب مناسب والدین: کودک هر مرتبه در طی شب بیدار شده و جهت خوابیدن مجدد به شما احتیاج می‌یابد و این مسئله خواب و زندگی والدین را آشفته نابه‌سامان خواهد نمود.
- توازن رفتاری والدین: این شیوه آموزشی به پدران و مادران یاری می‌رساند تا به توازن صحیحی میان امداررسانی بسیار و اندک به فرزندان خود دست یابند و این مسئله برای همه‌ی افراد خانواده هم سودمند و مطلوب خواهد بود.
- ممانعت از افسردگی مادران: این شیوه آموزشی به بچه‌ها یاری می‌رساند تا خوب‌تر به خواب روند و والدین به خصوص مادران آنان به میزان کمتری از افسردگی دچار شوند.
- مدد به ارتباط عاطفی و احساسی والدین و کودکان: این شیوه خواب با مهیاسازی فرصت محافظت از بچه‌ها و ترغیب آنان به اطمینان به توانایی‌های خود قادر است ارتباط و پیوند احساسی کودک با پدر و مادر خویش را افزایش دهد.
نحوه آموزش روش خواب ناپدید شدن تدریجی
- اردو زدن
این روش قادر است سراسیمگی و آشفتگی را به پایین‌ترین درجه و آرامش و تسکین بچه‌ها را به بالاترین درجه برساند. جهت اجرای این شیوه ف تا زمانی که فرزندتان به طور کامل نخوابیده است بر روی یک صندلی در پهلوی محل خواب او قرار بگیرید. زمانی که طفل گریه و زاری و بی‌طاقتی می‌کند قادرید با صدای شششش او را تسکین دهید و یا به آرامی پشتش را ماساژ دهید. هرچند شب یک مرتبه ، اندکی عقب‌تر قرار بگیرید به صورتی که در نگاه و چشم رس طفل باشید. شما قادرید با عقب رفتن به میانه اتاق و پس از آن به خارج اتاق در طی چندین شب این دفعات را تکمیل نمایید. در مدت ۱۵ روز شما می‌بایست این امکان و شرایط ایجاد شده باشد که پس از گفتن شب بخیر محل خواب کودک را ترک و از اتاق خارج شوید.
- سر زدن زمان بندی شده
در این روش مقصود آن است که عمل آرام کردن و التیام را به خود بچه‌ها واگذار کنید. جهت اجرای این شیوه طفل را در محل خوابش قرار دهید و مکان مورد نظر را ترک نمایید و از اتاق خارج شوید. کودک را در فاصله و زمان‌های مختصری تنها رها کنید. دقایقی را به بچه‌ها زمان دهید تا خودشان را تسکین و تسلی دهند آنگاه چند دقیقه برگردید و در صورتی که کودک گریه و زاری و بی‌طاقتی نمود او را تسکین دهید. این عمل را هر چقدر که ضروری می‌باشد و به صورت پروسه‌ای کامل تکرار نماییدتا طفل به خواب فرو رود. پس از طی چند شب این عمل می‌بایست آسان‌تر و سریع‌تر صورت گیرد.
بهترین ساعت خواب برای کودک
توصیه می‌شود پیش از ترتیب و تنظیم خواب بچه‌ها به اعمال مقررات در محیط خانه دقت داشته باشید. زیرا در صورتی که از سنین کم مقررات و برنامه‌ی خواب مناسب و در موعد مقرر خود انجام گیرد ، بچه‌ها به این روال و الگو خو می‌گیرند. بچه‌ها خودمختاری و به استقلال رسیدن خود را به کار می‌گیرند و غالباً درک و آگاهی اندک از این خودمختاری و استقلال را با ایستادگی و پافشاری در مواجهه با زمان خواب آزمایش می‌نمایند بدین صورت که تمایل دارند که مشاهده کنند چه اندازه آزادی و خودمختاری دارند. ولی در صورتی که همان گونه از کودکتان بپذیرید که وقت مشخص شده جهت خواب را به عقب موکول کند ، یک عادت نادرست و ناخوشایند برای آنان به وجود می‌آید که سبب دلسردی ، ناکامی و بی‌خوابی در آنان می شود.
جهت برطرف نمودن این مساله خونسرد باشید و اقدامات و زمینه سازی‌های را فراهم و تدارک ببینید. شما قادرید با تدارک و برآورد احتیاجات کودکان ، برقراری مقررات و انجام آن ، به علاوه با گفت و گو و نظر خواستن درباره‌ی روال و اقدامات مرتب پیش از خواب ، از گرفتاری‌ها و مشکلات شبانه جهت خواب کودکان ممانعت به عمل آورید. تعدادی از این تدابیر عبارتند از:
- تدابیر بچه‌ها را جهت عذرتراشی و تعلل برای خواب را پیش بینی نمایید: احتیاجات آنان را قبل از زمان خواب فراهم سازید تا کودکان قادر نباشند از آنان برای عذر تراشی جهت ترک کردن محل خوابش بهره بگیرید. به طور نمونه ، به آنان آب بدهید و یا اجازه دهید تا یک عروسک را جهت بردن به رخت خوابش بردارد.
- به بچه‌ها اجازه تصمیم گیری بدهید: با وجود علاقه بچه‌ها جهت آزمایش قدرت و استیلای شما ، در صورتی که به آنان فرصت دهید تا در گزینش الگو و روال خواب شبانه همکاری کنند ، الگو و روال خواب آسان‌تر به نتیجه می‌رسد. به طور نمونه ، به کودکتان اعلام کنید که پیش از خاموش نمودن لامپ ، تنها دو شعر یا قصه برای آنان می‌خوانید ولی آن‌ها خودشان اجازه دارند که تصمیم بگیرند که چه شعر و قصه‌ای برایشان خوانده شود.
- الگو و روال پیش از خواب را به صورت دائمی و پایدار حفظ کنید: استفاده از یک الگو و اقدامات قابل انتظار و پیش بینی به بچه‌ها حس آرامش و آسودگی خواهد دادو قرار و سکون آنان را جهت خوابیدن ساده‌تر می‌سازد. به علاوه سبب می‌شود صبح با سرزندگی و قبراقی از خواب برخیزند.
مناسب‌ترین و خوب‌ترین زمان ساعت خواب شبانه‌ی بچه‌ها آن است که از ساعت ۹ شب بخوابند و ساعت خواب و استراحتشان تا نزدیک به ساعت۶ صبح ادامه داشته باشد. زیرا در این مدت زمانی هورمون ملاتونین آغاز به ترشح نموده و این هورمون اساس رشد و نموی اطفال به حساب می‌آید. در صورتی که جسم و ذهن در این مدت در فراغت و آسودگی باشد حس کسالت و ملالت کاهش می‌یابد ، رشد و نموی جسمی کودکان بیشتر شده و اندازه‌ی دقت و توجه بچه‌ها افزایش می‌یابد. از این رو توجه به برنامه‌ی خواب و میزان آن به ویژه در بچه‌های دبستانی اهمیت مضاعفی خواهد داشت. چرا که بچه‌ها در مدرسه احتیاج به نیرو و توان و دقت دارند و هنگامی که خواب کودکان کافی نباشد عدم تمرکز ، کسالت و خستگی ، تندخویی و فراگیری ناقصی برای کودکان ایجاد می‌گردد.
ایجاد یک الگوی صحیح برای زمان خواب کودک
توصیه می‌شود برنامه و الگوی خواب بچه‌ها را از ساعات ابتدایی غروب آغاز نمایید. قادرید از کارهای پیش از خوابی نظیر شست و شوی دست و صورت ، تعوض پوشک و پوشیدن البسه‌ی خواب شروع کنید. توجه داشته باشید که آداب و تشریفات قبل از خواب را از هر مکانی قادرید آغاز نمایید ولی ضروریست اساساً آن را در اتاق خواب بچه‌ها به اتمام برسانید و آن‌ها را در همان جا بخوانید. به بچه‌ها یاد دهید که محل خواب و اتاقش یک مکان امن و تسکین دهنده می‌باشد ولی فرزندتان نبایست فکر کند که وی را در وقت خواب به اتاقش منتقل می‌کنیبد تا از خودتان جدا و یا طردش کنید.
- تخلیه انرژی: پیش از آنکه تلاش نمایید فرزندتان را وادار به خوابیدن کنید ، توصیه می‌شود به وی فرصت دهید تا انرژی خود را خالی نماید.
- خواندن شعر و قصه: والدین قادرند در برنامه‌ی خواب موردنظرشان ، قبل از خواب برای فرزندشان قصه و شعر بخوانند. با مطالعه شعر و قصه برای بچه‌ها ، آنان نه فقط مهارت شناسایی کلمات تازه را می‌آموزند ، به علاوه تحقیقات آشکار کرده است توانایی‌های کلامی و هوش کودکان هم امکان دارد به گستره‌ی واژه‌ها و عباراتی که در طی روز فرا می‌گیرند وابسته و مربوط باشد.
- بازی کردن: پیش از آنکه زمان خواب طفل شما فرارسیده باشد ، قادرید در اتاق یک بازی ملایم و راحت با او اجرا نمایید. هر فعالیتی که فرزند شما را مشغول نماید و وی را بیش از اندازه ذوق زده ننماید قادر است بازی خوبی باشد. یک سرگرمی مشغول کننده دیگر این که وسیله بازی و یا لئازمی را در محل خواب بچه‌ها مخفی نمایید و از آنان درخواست نمایید تا آن را بیابند و آنگاه در مورد آن با وی گفت و گو نمایید.
- صحبت کردن: یک فرصت مطلوب جهت حرف زدن پدر و مادر با بچه‌ها ، در هنگام خواب آنان می‌باشد. به طور نمونه ، والدین قادرند بعد از آنکه کودکشان را در محل خوابش قرار دادند ، در پهلوی کودک خود بنشینند و با آنان درباره‌ی وقایع روزانه گفت و گو نمایند و به تدریج تن صدایشان را ملایم‌تر کرده و به صورت نجواگونه درآورند تا بچه‌ها بخوابند و یا جهت خوابیدن حاضر شوند.
- دوش گرفتن و حمام: یکی از برنامه‌ها و الگوهای متداول خواب ، دوش گرفتن و حمام کردن بچه‌ها می‌باشد. قرار دادن بچه‌ها در آب ولرم می‌تواند تسکین دهنده باشد و دوش گرفتن و تمیز نمودن و آنگاه خشک نمودن آنان یک شیوه آسان و خوب جهت به خواب رفتن آنان است. در صورتی که در طی حمام فرزندتان دچار اضطراب و یا ذوق زدگی بسیاری می‌شود مسلماً توصیه می‌شود که این کار را از برنامه و الگوی خواب کودک پاک نمایید.
- گفتن شب بخیر به کودک: برای اغلب بچه‌ها شادی بخش و خوشایند است که درون اتاق و یا منزل دور بزنند و به وسایل بازی محبوبشان ، اعضای خانواده و یا سایر اشیای دیگر شب بخیر بگویند. از این رو شما نیز می‌توانید آزمایش نمایید تا مشاهده کنید جای دادن و گفتن شب بخیر در الگو و برنامه خواب بچه‌ها چه اثربخشی خواهد داشت. ولی جهت آموزش این مورد به بچه‌ها ضروریست اندکی وقت بگذارید و سعی نمایید.
- زمزمه لالایی و آواز: زمزمه لالایی و آواز جهت خواباندن بچه‌ها یک شیوه‌ی تجربه شده می‌باشد. بچه‌ها به صوت و لحن والدین خود علاقمند هستند ، از این رو لحن و صوت شما و یا یک موزیک آرام و تسکین دهنده قادر است وی را تسلی داده و جهت خوابیدن حاضر نماید. برای یادگیری لالایی و شعرهای کودکانه قادرید به راحتی در سایت‌های مختلف سرچ کنید و آهنگ‌های آرام بخشی را پیدا نماید. صداهایی که به صدای سفید مشهورند هم قادر است به فرزند شما تسکین و تسلی دهد. به علاوه این اصوات سبب می‌گردد اصوات اضافی پیرامون را نشوند و آسوده‌تر به خواب بروند.
اختلالات خواب در کودکان
- خوابیدن بیش از اندازه در طی روز
EDS یکی از رایج‌ترین نمودها و علائم اختلالات خواب در افراد بزرگسال و بچه‌ها می‌باشد چرا که فراوان‌تر از سایر اختلالات خواب سبب کسالت و خواب آلودگی روزمره می شود. بسیار رایج نیست که کودکان بیش از حد احساس کسالت و ملالت نمایند. با وجود این ، در صورتی که خواب آلودگی و چرت زدن آنان تا اندازه‌ای مرتب می‌باشد در واقع امکان دارد به اختلال خواب ارتباط و وابستگی داشته باشد ، ولو در صورتی که ببینید که در طی شب به میزان لازم استراحت و خواب داشته باشد. در صورتی که فرزندتان در طی روز احساس کسالت و سستی چرت زدن کند ، در دوره‌ی سنی که اغلب کودکان خواب کوتاه ندارند و در بیدار شدن صبح سختی دارند و یا تنها از فقدان انرژی در طی روز برخوردار باشند امکان دارد گرفتار اختلال خواب بیش از اندازه در طی روز شده باشند. اختلالات رایج خواب که نشانه‌های EDS دارند بر این پایه‌اند: انسداد آپنه خواب ، سندرم پای بی‌قرار و نارکولپسی.
- مشکلات بی‌خواب
در صورتی که طفل شما غالباً در به خواب رفتن سختی دارد و یا آنکه بسیار سریع‌تر از حالت طبیعی از خواب برمی‌خیزد ، امکان دارد نشانه‌هایی از مشکلات بی‌خوابی باشد. بی‌خواب در بچه‌ها امکان دارد از مولفه‌های گوناگونی نظیر اضطراب و فشار روانی ، بیماری و ناخوشی و یا پریشانی فکری متاثر شود. اضطراب و فشار روانی در کودکان متثر از مسائل مرتبط به مدرسه ، مشکلات داخل منزل ، مشکلات اجتماعی و یا دگرگونی و یا تعویض برنامه و روال معمول زندگی آنان نظیر نقل مکان به یک جای تازه باشد.
- خروپف
این حالت تنها یک صدای متاثر از نوسان‌های راه تنفسی بالایی می‌باشد. با این وجود ، این نوسانات امکان دارد متاثر از گرفتگی باشد که در آن هوا به صورت طبیعی به ریه‌ها نمی‌رسد که امکان دارد منتهی به اختلال خواب شود. شماری از دلایل خروپف در بچه‌ها می‌تواند ناشی از انسداد بینی ، انحراف بینی ، عفونت تنفسی و یا رشد لوزه‌ها باشد.
- کابوس
کابوس‌ها خواب‌های ناخوشایند و وحشتناکی می‌باشند که این رویاهای رعب انگیز در طی خواب REM بروز می‌کند و قادرند بچه‌ها را با خوف ، بیم و هراس از خواب بیدار نمایند. این رویاهای ترسناک شبانه در بچه‌های سه ساله فراوان متداول می‌باشد و امکان دارد به صورت نامنظم در دوره‌های سنی ۶ تا ۱۰ سال نیز اتفاق بیفتد. این رویاهای ترسناک در صورتی که بسیار رخ دهد و در طی شب بچه‌ها را بیدار نماید امکان دارد منتهی به مشکلات خواب گردد.
- ترس‌های شبانه
بیم و هراس شبانه بدین صورت از کابوس‌های شبانه شناسایی می‌شوند که بچه‌ها ابداً به صورت کامل از خواب بیدار نخواهند شد. غالباً در طی یک شب ناخوشایند و ترسناک ، بچه‌ها در تخت خواب می‌نشینند و گریه می‌کنند و داد می‌زنند و نشانه‌های جسمی نظیر عرق کردن ، نفس کشیدن سریع ، بالا رفتن ضربان قلب ، گشاد شدن مردمک چشم ، فشار عضلانی امکان دارد در آن‌ها دیده شود.
- راه رفتن در خواب
راه رفتن در خواب در بچه‌ها بسیار متداول می‌باشد و نزدیک به ۳۰ درصد از بچه‌ها در دوره‌ی سنی ۳ تا ۷ سال عادت خوابگردی دارند. این عمل زمانی اتفاق می‌افتد که بچه‌ها در نیمه شب محل خواب خود را ترک کرده و با آنکه خواب می‌باشند ، امکان دارد چشمانشان باز بوده و یا آنکه در هنگام راه رفتن ، واژه‌های مبهمی را نجوا کنند. اغلب بچه‌هایی که عادت به راه رفتن در خواب شبانه دارند تا دوره‌ی بلوغ نیز به همین صورت می‌باشند. مکان خواب کودک را تا حد امکان ایمن نمایید تا از صدمه دیدن آنان پیشگیری نمایید. بهتر است در زمان راه رفتن بچه‌ها در خواب شبانه آنان را بیدار نکنید چرا که سبب رعب و وحشت وسراسیمگی در بچه‌ها می‌شود.
- شب ادراری
شب ادراری جز اختلالات خواب به حساب نمی‌آید به استثنای مواردی که سن طفل بیشتر از ۵ سال باشد و دست کم ۲ مرتبه در طول هفته به صورت متوالی دچار شب ادراری شود. این عارضه امکان دارد متاثر از زمینه‌ی ارثی ، کندی در رشد ، آشفتگی‌های احساسی و فکری ، مشکلات دستگاه ادراری کودکان باشد.