همه چیز در مورد کودکان کم توان ذهنی و روش های مواجهه با کودکان کم توان ذهنی موضوع این مطلب آموزشی است.
تعریف کودک کم توان ذهنی
کودک کم توان ذهنی کودکیست با رفتار و اعمال متداول عام ، بهره هوشی که به گونه ای قابل توجه و زیادی پایین تر از میزان نرمال و میانگین بوده همراه با نقص ها و کاستی هایی در کنش های انطباقی که در دوره ی رشد نمایان و ظاهر گردیده است.
شرایط و ویژگی های کودکان کم توان ذهنی
به طور کلی کودکان کم توان ذهنی بیشتر از ۹۰ درصد از حیث وضعیت جسمی و ظاهری تمایز آشکاری با سایر همسالان خویش ندارند و شناسایی آنان با یک دید گذرا ممکن نمی باشد. اما تقریباً ۱۰ درصد از کودکان کم توان ذهنی از نشانه های کلینیکی و ظاهری برخوردار هستند نظیر کودکان مبتلا به میکروسفالی ، نشانگان داون ، فنیل کتونوریا ، هیدروسفالی ، کریتینیسم و … .
اصلی ترین و بااهمیت ترین نشانه هایی که امکان دارد علت کم توانی ذهنی در کودکان باشد بر این پایه اند:
- نشانه ها و وضعیت بدنی و ظاهری
- ضعف در مهارت های حرکتی
- مشکلات دیداری و شنیداری
- ناتوانی در شناسایی لمس ، بویایی و چشایی
- تاخیر گسترده ی زبانی و گفتاری
- بهره هوشی کمتر از دیگر همسالان
- عدم تمرکز و دقت و توانایی تجزیه و تحلیل
- کمبود و نقص در تامل و تعقل ذهنی
- ناتوانی در شناسایی شرایط و وضعیت درست و مطلوب
- ناتوانی و نقص در یادگیری و منتقل کردن اطلاعات
در طبقه بندی کودکان کم توان ذهنی غالباً به سه مولفه زیر توجه می شود:
- توانمندی و قابلیت های ذهنی و مغزی
- کنش های سازشی
- رشد ظاهری و جسمی کودک
جهت آسان سازی شناسایی و تمییز دادن توانمندی و بهره وری کودکان کم توان ذهنی و برای عرضه و فراگیری مسائل آموزشی آن ها را به سه دسته زیر طبقه بندی می کنند:
- کودکان کم توان ذهنی تعلیم پذیر
- کودکان کم توان ذهنی تربیت پذیر
- کودکان کم توان ذهنی حمایت پذیر
آموزش به کودکان کم توان ذهنی
- آموزش سلسله ای وابسته بهم
آموزش ها ، مقاصد و فعالیت ها باید برطبق میزان پیچیدگی و سختی آن ها برنامه ریزی و ترتیب داده شوند. از سطوح ساده آغاز نمایید و به سمت سختی و پیچیدگی زیادتر جلو بروید. اطمینان حاصل کنید که این فزونی سختی و پیچیدگی گام به گام توفیق آمیز توام با جایزه و تشویق های درخور و کافی باشد.
- آموزش جز به جز
هر قسمت از فعالیت ها و آموزش ها را به بخش های خردتر و ریزتری قسمت بندی نمایید تا بچه ها قادر باشند آن را به سادگی درک نمایند. اطمینان حاصل کنید که کودک کم توان ذهنی اغلب با پیروزی و توفیق رو به رو گردد تا ناکامی و عدم موفقیت و همچنین به صورت مستمر به آنان جایزه اعطا گردد و مورد تشویق قرار گیرند.
- ارتباط و هم کنشی کافی میان کودک و فضای آموزشی
بچه های کم توان ذهنی می بایست نسبت به پیرامون و محیط خویش واقف و آشنایی داشته باشند ، چراکه ارتباط وی با پیرامون و فضای موجود مطلوب ترین ابزار جهت مسائل آموزشی به این گروه از بچه ها می باشد.
- تقویت مستمر و پایدار
حمایت ، جایزه و تشویق و تکرار فعالیت ها و کارها و اعمال مناسب و صحیح در الگوی آموزشی و تربیتی و رشد توانمندی های کودکان کم توان ذهنی می بایست در جایگاه نخست قرار گیرد.
- سرعت عمل کودک
ارتقا و توسعه ی آموزش ها و مسائل تربیتی می بایست هماهنگ با سرعت عمل و توانمندی و درک این بچه ها تنظیم گردد تا فعالیت ها و آموزش های زمان بندی شده مربیان و والدین.
- آموزش انفرادی
آموزش ها و فعالیت ها می بایست برای هر یک از این بچه ها ویژه و تا آن جایی که امکان دارد بر طبق آموزش های فردی و شخصی تنظیم شده باشد.
- بررسی پیوسته و اصلاح الگوهای آموزشی و فعالیت ها
نتایج و برآوردهای انفرادی و جمعی ، روش ها و سبک های آموزشی و تربیتی و مربیان می بایست به طور پیوسته تصحیح و بازنگری گردد.
تذکر در مورد کودکان کم توان ذهنی
بردباری و استقامت و پایداری از مولفه های الزامی و بایسته ی آموزش به این دسته از کودکان است چرا که ترقی و پیشروی کودکان کم توان ذهنی آهسته و با تاخیر اما اغلب مثمر خواهد بود. به علاوه نامهربانی و بی توجهی و تنبیه موجب متزلزل شدن روح و روان آنان و توقف فعالیت های مغزی و به تعویق افتادن مکرر در آموزش و فراگیری مسائل و بهبود وضعیت این دسته از کودکان می شود ، در صورتی که ترغیب و پاداش و حمایت ، توانایی ها و قابلیت های نهفته این کودکان را تحریک و آشکار خواهد ساخت.